Koesteren wat er (geweest) is

De tentoonstelling ‘Forget Me Not’ neemt de bezoeker mee in de emotionele beleving van kunstenares Joëlle Dubois (°1990, Gent) naar aanleiding van haar moeders ziekte. Dubois ziet de persoon in haar moeder geleidelijk aan vervagen door de ziekte van Alzheimer. De artieste wordt geconfronteerd met verdriet, pijn, zorg en de angst om te vergeten en vergeten te worden. Tegelijkertijd overheerst er dankbaarheid, het zoeken naar nieuwe manieren om te communiceren, genieten van in stilte bij elkaar zijn en een allesomvattende moeder-dochterliefde. Al deze gevoelens werden door Dubois verwerkt in haar creatieve proces met de expositie ‘Forget Me Not’ als resultaat. De tentoonstelling bestaat uit twee delen. Het eerste deel was eerder dit jaar te zien in de Duitse galerie Thomas Rehbein in Keulen. Keteleer Gallery te Antwerpen stelt het volgende luik voor.

Dubois en haar moeder treden zelf op als protagonisten in de kleurrijke en realistisch ogende schilderijen. Zo is in ‘Let Me Finish My Drink First’ de moeder genietend met een glas wijn te zien terwijl de personificatie van de dood haar hand vasthoudt. Deze hommage aan kunstenares Nicole Eisermans onderstreept dat de levensvreugde niet mag ontbreken hoewel elke dag een aanvaring met de dood kan betekenen. ‘Bed Habits’ toont Dubois’ rokende moeder liggend in een bed met een bord frieten naast haar. Dit portret verwijst naar de rebelse maar ook wel alledaagse ‘bad habits’ van haar moeder. Treffend is opstelling van de werken ‘Looking at Me’ en ‘Looking at You’, moeder en dochter elk aan een wand gescheiden door een leegte. Frappant hierbij is tevens de blik: de moeder kijkend naar haar dochter maar deze werpt haar blik naar de wereld, klaar om met de wijsheid van haar moeder verder te gaan. Net zoals in Dubois haar eerder werk wordt naaktheid niet geschuwd. Het geeft de portretten een bepaalde dualiteit: het maakt de personages zowel sterker als meer kwetsbaar; het toont de seksualiteit en de vrouwelijkheid van de karakters maar laat de bezoeker zich als een voyeur voelen.

Dubois verdiepte zich voor deze reeks in de symboliek rond leven en dood. Zo zijn onder andere vergeet-me-nietjes, kraaien, lelies en eieren afgebeeld. Het ei als symbool wordt niet enkel verwerkt in haar schilderijen maar de expositie omvat daarnaast een serie van 35 tekeningen van eieren. Deze meer abstracte prenten kwamen in één nacht tot stand na het nemen van een microdosis paddenstoelen. Het ei staat voor de geboorte en de vrouwelijkheid maar heeft in bepaalde culturen ook een helende kracht en zou negatieve energie opnemen. Verder zijn er persoonlijke verwijzingen zoals het luipaardmotief als lievelingsprint van de moeder of post-its als geheugensteuntje. Een glansrol is weggelegd voor Milo, de hond van haar moeder waar Dubois de zorg van overgenomen heeft.

In de tentoonstelling worden voor het eerst installaties en keramische vazen gepresenteerd. De installatie ‘Moon Cave’ verwijst naar het bouwen van kampen in de kindertijd maar ook naar de veilige geborgenheid van een baarmoeder. Dit wordt ondersteund door de geluidservaring, gecreëerd door Joppe Tanghe. Hierbij hoor je gedempt en in de verte de stem van Dubois haar moeder, zoals Dubois zich inbeeldt hoe een baby de stem van diens moeder waarneemt vanuit de baarmoeder. Voor de neoninstallatie ‘I Am My Mother’s Daughter’ staan drie zwart-witte keramische vazen, getiteld ‘Elixir of Life’, opgesteld. De afbeeldingen op de vazen zijn geïnspireerd op prenten uit de Alchemie over de levenscyclus. Tevens beloven de elixirs een eeuwige jeugd en poogt Dubois hiermee symbolisch haar moeder jong en gezond te houden.

Met deze tentoonstelling weet Dubois als geen ander moeilijk bespreekbare thema’s rond verlies en aftakeling te brengen. De expositie raakt maar geeft je toch die sprankel ‘joie de vivre’. De kunstenares heeft aangegeven dat ze nog niet klaar is met het uitdiepen van dit thema.