MAGELLAN
Een spannende ontdekking van hedendaagse kunst en design in het befaamde ‘Zwart Huis’ van Knokke
Tijdens de zomermaanden strijken de Gentse galerijen Barbé Urbain en Atelier Ecru Gallery neer in Knokke om hun gezamenlijke project ‘Magellan’ voor te stellen. Het concept is niet toevallig genoemd naar de Portugese ontdekkingsreiziger Ferdinand Magellan. Deze galeriehouders houden van prikkelend en atypisch werk. Ze laten je hedendaagse kunst en design exploreren in de modernistische Dr. De Beir-woning van de hand van architect Huib Hoste. De woning werd door de inwoners van Knokke als een schande voor de stad bestempeld bij de voltooiing in 1925 omwille van de gedurfde architectuur. Het vormt bijgevolg het ideale kader voor deze tentoonstelling met een rebelse toets.
Het verbaast niet dat het neerpoten van een geometrische betonnen blok met zwarte gevels tussen de klassieke villa’s in Knokke Le Zoute heel wat kritiek opleverde. De modernistische woning van Dr. De Beir kan gezien worden als Huib Hoste zijn antwoord op de Nederlandse kunstbeweging De Stijl. De kunststroming, met leden als Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld en Theo van Doesburg, wordt gekenmerkt door geometrische vlakken en het gebruik van zowel primaire kleuren als non-kleuren zwart en wit. Deze kenmerken komen duidelijk terug bij het ‘Zwart Huis’ van Hoste. De onderzijde van de woning, waar de dokterspraktijk van Dr. De Beir was, is betegeld met rode terracotta tegels. De buitengevel van de eerste en tweede verdieping zijn daarentegen met zwarte teer beschilderd. Zo wordt de werkruimte visueel afgescheiden van de rest van de woning. Raampartijen met witte vierkante rasters en brede rode of groene raamkaders doorbreken de zwarte gevel. Na het overlijden van Dr. De Beir in 1945 werd de woning gerenoveerd zonder aandacht voor de modernistische stijl. In 2001 werd het ‘Zwart Huis’ in ere hersteld en tevens geklasseerd als beschermd monument. Dankzij een bezoek aan Magellan kunnen direct drie punten van de culturele checklist afgevinkt worden, namelijk architectuur, design en kunst.
De designstukken en kunstwerken zijn verspreid opgesteld over de volledige woning. De werken van designers en kunstenaars worden meestal samen in een ruimte getoond. De stukken interageren met elkaar dankzij de doordachte opstelling, zonder hun eigenheid te verliezen. Meteen in de inkomhal zijn kolommen sculpturen van designer Jumandie Seys te zien. Dit jonge talent zet elementen uit de klassieke (beeldhouw)kunst om in hedendaags design. De kolommen maken deel uit van zijn SHIFT collectie. Seys verplaatst een deel van het object uit zijn gebruikelijke positie om het zo een andere energie te geven. Verderop in de gang zijn de creaties van de reeks ‘Perfect’ van het duo Middernacht & Alexander te vinden. Een massieve aluminium balk staat centraal bij deze reeks. De balk werd gepolijst tot een spiegelend object. Deze perfecte staaf wordt vervolgens geëtaleerd op een grillig ogend zwart onderstel. Aan de wand bovenaan de centrale trap is ook zo’n spiegelende balk te zien. Deze staaf werd echter deels ondergedompeld in bijtend zout waardoor het spiegelend oppervlak aangetast is. Laat het duidelijk zijn dat de titel ‘Perfect’ van de reeks ironisch opgevat is. Het duo heeft een achtergrond in fotografie; de portretreeks ‘Am I Ready Know?’ is te zien in een kamer op de benedenverdieping. Hierbij zijn meerdere foto’s van eenzelfde persoon over elkaar geplaatst. Dit daagt uit om na te denken over het zelfbeeld en welke laag van onze persoonlijkheid we delen.
De zwarte vloer van de voorkamer fleurt op door een warm gekleurd tapijt van textielkunstenares Carine Boxy. Verschillende kleuren en texturen worden door Boxy in één textielcompositie verenigd. Boven het tapijt zweeft een elegante, handgeweven gebogen structuur van Adeline Halot. Door het gebruik van natuurlijke vezels en metalen geeft Halot de klassieke weeftechniek een nieuwe invulling. De sculpturale objecten van Lucas Morten en Bram Vanderbeke staan niet verwonderlijk broederlijk naast elkaar in de kamer. Beiden bevinden zich op het snijpunt tussen functioneel design en beeldende kunst en hebben een voorliefde voor ruw beton. Aan de wanden zijn werken van Stijn Ank en Nelleke Cloosterman te zien. Bij de start van Ank zijn werkproces kan het eindresultaat nooit voorspeld worden. Ank giet immers vloeibare gips en pigmenten uit in een mal. Het werk is klaar eenmaal de mal voldoende gevuld is. Door verschillende soorten materiaal voor de mallen en diverse gipsen te gebruiken, kunnen de creaties breekbaar tot massief ogen. Via de schilderijen van Cloosterman worden we uitgenodigd in haar eigen wereld zonder logica. Haar werken worden getypeerd door het vervormen en combineren van de planten, dieren en bellen.
De ruw ogende keramische stukken van Jojo Corväià gaan in de ene ruimte op het gelijkvloers in dialoog met een golvende, zwarte salontafel van Imperfetto Lab. In de andere kamer worden ze gecombineerd met een meubelstuk van Cedric Breisacher. Pure materialen en ambacht staan centraal voor Breisacher. Voor dit werk heeft hij gerecycleerde houten blokken gesneden en manueel bewerkt tot hun nieuwe invulling. In dezelfde ruimte staat een houten sculptuur van Tim Vranken. Materiaal en natuurlijke processen primeren ook voor Vranken. Voor dit werk werd gebrand dennenhout gebruikt wat de creatie uniek maakt door de reactie van hout en vuur. Gebrand hout keert terug bij de werken van Katrien Doms. Doms geeft echter een zekere zachtheid aan deze techniek. Het hout wordt gepresenteerd als een wandsculptuur met welvingen en reliëf. Beneden worden vervolgens nog schilderijen van Flexboj & L.A. gepresenteerd. Deze kunstenaars schilderen letterlijk samen: ze brengen beiden penseelstreken aan op een doek. Voor het duo draait alles rond het proces van schilderen zelf eerder dan wat er afgebeeld wordt. Het fascineert hen hoe uit lagen, lijnen, verf en kleur een boeiend schilderij verschijnt. Het grootste compliment die ze kunnen krijgen, is dat het niet meer af te leiden valt wie van beide iets aangebracht heeft op het doek. Daarnaast werken ze uitsluitend met hergebruikt materiaal; dit van de drager van het werk tot de verf.
Als je de trap opgaat, valt het direct op dat je de leefruimtes nadert waar de modernistische stempel nog zichtbaar op gedrukt is. Langs de trap zijn de houten panelen met rode randen een blikvanger. Bovenaan de trap is een glas-in-loodraam verwerkt wat Hoste zijn stijl typeert. In de traphal prijkt een werk van Sybren Vanoverberghe. Via zijn foto’s van artefacten onderzoekt Sybren de betekenis van het verleden en tijdloosheid. Vanoverberghe haalt objecten uit hun context totdat enkel nog het vormelijke blijft. Op die manier stelt hij de waarde van het verleden in twijfel terwijl hij experimenteert met technologie en techniek. De hoofdkamer op de eerste verdieping is het kloppende hart van Magellan. Enerzijds toont deze ruimte werken van artiesten die eerder aan bod gekomen zijn op het gelijkvloers, zoals Carine Boxy, Stijn Ank, Cedric Breisacher en Lucas Morten. Anderzijds maak je hier voor het eerst kennis met stukken van onder andere Brut Collective, Joost Pauwaert en Charlie De Voet die elk nog uitgelicht worden verder op verkenningstocht doorheen het gebouw.
De zogenaamde ‘Brut Room’ is door Brut Collective gecureerd in opdracht van Atelier Ecru Galerie. Het collectief bestaat uit vijf ontwerpers, Ben Storms, Bram Vanderbeke, Charlotte Jonckheer, Linde Freya Tangelder en Nel Verbeke, met een gelijkaardige visie. Hun werken hebben een donker of zelfs somber kantje. Het gebruikte materiaal behoudt in zijn finale vorm zijn oorspronkelijke ruwheid en puurheid zoals de naam ‘Brut’ doet afleiden. De creaties van Brut Collective kunnen gezien worden als kunstwerken met een functioneel doel. Binnengaan bij ‘Brut Room’ voelt eerst overweldigend aan doordat er veel objecten voorgesteld worden in een relatief kleine ruimte. Eenmaal je echter de raakvlakken tussen de werken ziet, keert de rust terug.
Op de bovenverdieping hebben Charlie De Voet, Joost Pauwaert en Thomas Renwart elk hun vertrek gekregen voor een solotentoonstelling. De schijnbaar monochrome schilderijen van Charlie De Voet ontstaan door vele lagen olieverf en mengsels van kleuren over een drager uit te strijken. De Voet werkt zichtbare penseelstreken weg om een zo egaal vlak te bekomen. Dit arbeidsintensieve werkproces voelt voor de kunstenaar meditatief aan wat dan ook resulteert in de serene uitstraling van zijn schilderijen. In de kamer met werken van Joost Pauwaert heerst een volledig andere sfeer. De twee kanonnen opgesteld in de ruimte verraden de fascinatie van Pauwaert voor kinetiek, mechanica en destructie. Pauwaert weet als geen ander de schoonheid van vernietiging en geweld vast te leggen. Als zelfportret is een masker van zijn gezicht te zien waarin er ‘loodjes’ geschoten werden met een luchtgeweer. Een ander werk toont de afdrukken van buskruit. Gevaarlijk maar onweerstaanbaar werk. In de voormalige gastenkamer met rode plankenvloer komen de textielwerken van Thomas Renwart volledig tot hun recht. Renwart haalt zijn inspiratie uit de natuur en beeldt vooral bloemen en vlinders af op zijn wandtapijten. Hierbij is de narcis absolute protagonist. Zo heeft Renwart ook bij zijn atelier in Gent een tuin vol narcissen aangelegd. De bloem symboliseert enerzijds de lente en hoop maar heeft anderzijds een negatieve connotatie gezien ‘daffodil’ in de jaren 1950 als scheldwoord voor homoseksuelen gebruikt werd.
Tot slot worden de kleurrijke salontafels van Maria Scarpulla samen met de werken van Alex De Bruycker voorgesteld. Door het gebruik van een sluierdoek, een synthetisch en poreus doorschijnend materiaal, neemt De Bruycker afstand van de klassieke schilderkunst. De werken van De Bruycker zijn een spel van transparante en meer bedekkende gekleurde vlakken gevormd door de hoeveelheid verf die hij aanbrengt op al dan niet behandelde delen van het doek.
Barbé Urbain en Atelier Ecru hebben het iconische ‘Zwart Huis’ een boeiende invulling gegeven. Magellan betekent een spannende tocht doorheen de hedendaagse kunst- en designwereld. De geselecteerde werken kenmerken zich door eigenzinnige technieken met respect voor materiaal en ambacht. Dit project zou architect Huib Hoste vast geapprecieerd hebben, net zoals dit menig cultuurliefhebber zal verblijden.
Het project Magellan loopt nog t.e.m. 28/08/2022
Woning Dr. De Beir door architect Huib Hoste - Dumortierlaan 8, 8300 Knokke
Foto’s (c) Cultuurtoerist.